سفارش تبلیغ
صبا ویژن
 
هرکس که در آسمان و زمین است ـ حتی ماهیان دریا ـ برای جویای دانش آمرزش می طلبند . [پیامبر خدا صلی الله علیه و آله]
 
امروز: چهارشنبه 103 اردیبهشت 26

ساختارگرایى و فیلمهاى عامّه‏پسند

در دهه 1970، در مطالعات فرهنگى وجه تمایز روشنى بین مطالعه «متون» و مطالعه «فرهنگهاى زیست‏شده» ایجاد گردید. اگر قرار بود درباره متون مطالعه شود، آن‏گاه روش تحلیل قطعاً ساختارگرایى بود. در نتیجه، پژوهش درباره فیلم در مطالعات فرهنگى صرفاً از طریق ساختارگرایى انجام مى‏شد.  ()

. در سال 1975، دو منبع مهم در زمینه ساختارگرایى و فیلم منتشر شدند: یکى کتاب ششلولها و جامعه نوشته ویل رایت(2)، و دیگرى مقاله لورا مالوى(3) با عنوان «لذت بصرى و سینماى روایى». شالوده منبع اول، ساختارگرایى کلاسیک است، اما نوشته دوم را باید نخستین کاوش جدى در خصوص پساساختارگرایى و فیلم دانست.

ساختارگرایى روشى نظرى است که در آراء زبانشناس سوئیسى فردینان دو سوسور ( 1974 ) ریشه دارد. سوسور زبان را متشکل از دو جزء مى‏داند، دو جزئى که مجموعاً پیکره سومى را به وجود مى‏آورند. هنگامى که من کلمه «گربه» را مى‏نویسم، حاصل این کار صورت نوشتارىِ «گربه» است اما همچنین تصور یا تصویر ذهنىِ گربه (یعنى حیوانى چهارپا از خانواده گربه‏سانان) را نیز برایم ایجاد مى‏کند. سوسور آن صورت نوشتارى را «دال» و تصویرِ ذهنىِ حاصل از آن را «مدلول» مى‏نامد. دال و مدلول در ترکیب با هم «همچون دو روى یک صفحه کاغذ) «نشانه» را به وجود مى‏آورند. به اعتقاد سوسور، میان دال و مدلول رابطه‏اى دلخواهانه وجود دارد. به بیان دیگر، واژه «گربه» واجد هیچ کیفیت گربه‏مانندى نیست و هیچ دلیل خاصى وجود ندارد که چرا دال «گربه» باید مدلول «گربه» (حیوان چهارپاى گربه‏سان) را به ذهن متبادر کند. رابطه میان این دو صرفاً حاصل عرف یا توافق فرهنگى است. دالِ «گربه» مى‏توانست عیناً مدلول «سگ» (یعنى حیوانى چهارپا از خانواده سگ‏سانان) را ایجاد کند. سوسور استدلال مى‏کند که معنا نتیجه تطابق ماهوىِ دال و مدلول نیست، بلکه از تفاوت و رابطه این دو به وجود مى‏آید. دال «گربه» به این سبب به معناى مدلول «گربه» است که این دالِ مثلاً «سُرمه» یا «سفره» یا «گفته» نیست. از نظر سوسور، زبان نظامى از تباینها و تقابلهاست.

بنا بر آنچه گفته شد، سوسور معنا را حاصل فرایندى از ترکیب و انتخاب واژگان مى‏داند. زبان واقعیتى پیشینى را منعکس نمى‏کند، بلکه دسترسىِ ما به واقعیت را سامان مى‏بخشد و برمى‏سازد. به همین دلیل، زبانهاى مختلف به شکلهایى نایکسان جهان پیرامون ما را سامان مى‏دهند و برمى‏سازند. گفته مى‏شود که اسکیموها بیش از پنجاه کلمه براى توصیف برف دارند. لذا، اگر یک اسکیمو و یک فرد اروپایى در کنار یکدیگر نظاره‏گر منظره‏اى برف‏گرفته باشند، در واقع ادراک بصرى‏شان از آن صحنه کاملاً متفاوت خواهد بود. ساختارگرایان از اینجا چنین نتیجه مى‏گیرند که نحوه مفهوم‏پردازى ما درباره جهان پیرامونمان نهایتاً به زبانى بستگى دارد که با آن سخن مى‏گوییم و نیز به طریق اولى به فرهنگى که در آن زندگى مى‏کنیم. بدین‏ترتیب، آن معناهایى که زبان براى ما امکان‏پذیر مى‏سازد، نتیجه برهم‏کنش شبکه‏اى از روابط میان ترکیب و انتخاب واژگان یا به عبارت دیگر نتیجه مشابهت و تفاوت واژگان است. معنا را نمى‏توان با استناد به واقعیتى خارج از زبان تبیین کرد. چنان که سوسور به تأکید اشاره مى‏کند، «در زبان فقط تفاوت وجود دارد و نه هیچ‏گونه ایجاب... زبان واجد اندیشه یا آوایى نیست که پیش از نظام زبانى وجود داشته است، بلکه صرفاً تفاوتهاى مفهومى و آوایى‏اى دارد که از آن نظام سرچشمه گرفته‏اند» ( 120:1974 ).

سوسور قائل به تقسیم‏بندى دیگرى هم بود که نقشى بنیانى در پیدایش ساختارگرایى ایفا کرد: تقسیم‏بندى زبان به «لانگ» [ یا «زبان» [و «پارول» [ یا «گفتار» ] . منظور از «لانگ» نظام زبان ــ یا قواعد و عرفهاى سامان‏دهنده آن ــ است. به سبب همین قواعد و عرفها زبان را نهادى اجتماعى مى‏دانیم. منظور از «پارول» گفته‏هاى منفرد ــ یا استفاده فرد از زبان ــ است. براى روشن‏شدن این تمایز، سوسور زبان را به بازى شطرنج تشبیه مى‏کند. در شطرنج مى‏توان بین قواعد بازى و تحقق آن قواعد به صورت حرکت مهره‏ها تمایز گذاشت. بدون مجموعه قواعد شطرنج («لانگ») نمى‏توان عملاً شطرنج بازى کرد؛ در واقع، صرفاً هنگامى که عملاً شطرنج بازى مى‏کنیم («پارول») این قواعد آشکار مى‏گردند. ساختارِ همگون است که عملکردِ ناهمگون را میسر مى‏سازد. http://www.hawzah.net/Per/Magazine/AR/index.htm


 نوشته شده توسط قاسم ابراهیمی پور در شنبه 86/2/29 و ساعت 10:32 صبح | نظرات دیگران()
درباره خودم

گروه 4جامعه‏شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم
مدیر وبلاگ : زاهدی‏پور[165]
نویسندگان وبلاگ :
قاسم ابراهیمی پور (@)[60]

محمدقدیر دانش[8]
حمید فاضل قانع
حمید فاضل قانع (@)[14]

عوضعلی سعادت (@)[5]

عبدالله دانش (@)[19]

محمد علی نظری[8]
سید محمد جعفری (@)[4]

امان الله فصیحی[8]
محسن طوسی[6]
سلمانعلی رحیمی[8]


آمار وبلاگ
بازدید امروز: 52
بازدید دیروز: 56
مجموع بازدیدها: 209133
جستجو در صفحه

خبر نامه