گئورگ لوکاچ(1909_ )

او شاگرد برجسته زیمل بود، برای برقراری ارتباط با ویندلباند یا ریکرت به سراغ وبر رفت اما پس از آشنایی با وبر او را علی رغم شهرت آندو آدم خارق العاده‌ فرهنگ آلمانی یافت. او تحت تاثیر ارنست بلوخ (فیلسوف – عارف) نیز بود. پس از انقلاب روسیه (1917) به حزب کمونیست مجارستان پیوست و در انقلاب 1919 شرکت کرد، وزیر فرهنگ شد و پس از شکست به وین گریخت

. وبر که خواهان ارتباط دوباره با او بود با روحیه‌ای پدرانه او را به برگشتن به کار علمی دعوت کرد اما با پاسخ منفی او روبرو شد. لوکاچ مرگ وبر را در 1920 به عنوان یکی از بدترین وقایع عمر خود می‌دانست. در 1922 آگاهی طبقاتی را نوشت که آنرا بنیان مارکسیسم و فلسفه معاصر خوانده‌اند، فلسفه و جامعه شناسی او عبارت است از ترکیب عقلانیت ماکس وبر، فرهنگ زیمل و بخش‌های تاریخی سرمایه مارکس. آنچه برای او اهمیت داشت روش مارکس بود نه نتایح تحقیقات او، ارتدکس بودن فقط به روش مربوط است و بر این مبنا متکی است که ماتریالیسم دیالکتیک راه وصول به حقیقت است.    (هر چند مارکسیسم علاوه بر روش وصول به حقیقت روش تغییر جامعه هم است!)

اثر دیگر او نظریه رمان ( تفسیر کلی ادبیات غرب از رمان یونانیان به بعد با تکیه بر مقوله رمان) است او در ا ین کتاب سعی می‌کند اخلاق را از زیبایی شناسی استنتاج کند او کلیت را در این کتاب به معنای کلیت هستی و در تاریخ و آگاهی طبقاتی به معنای کلیت معرفت شناختی به کار می‌برد. قهرمان شعر حماسی اجتماع و قهرمان رمان فرد است. دو نوع جامعه که دو نوع شکل ادبی مبین آن است: 1. جهان یونانی که ذهن یا قهرمان آن اجتماع است 2. عصر جدید که ذهن یا قهرمان آن فرد است.   در تاریخ و آگاهی طبقاتی: ذهن عصر جدید طبقه پرولتاریاست که قادر است کلیت عصر جدید را بفهمد و با انقلاب اجتماعی آن را تغییر دهد.

زیبایی‌گرایی تام : در غیبت کلیت حقیقی می‌توان به کلیتی هنری در قالب رمان دست یافت که نشان حقیقت ضمنی این جهان باشد. دو نکته اهمیت دارد:نگاه یوتوپیایی لوکاچ به آینده و سپس بی علاقگی لوکاچ به هر نوع پراکسیس اجتماعی برای خلق این یوتوپیا در نظریه رمان ( به خلاف آدرنو و هایدگر ).

لوکاچ دانش را تامل نمی‌داند و می‌گوید دانستن یعنی کنش. و در پاسخ اینکه چرا این کنش را باید طبقه‌ای انجام دهد می‌گوید چون نقدی که از دیدگاه طبقه انجام می‌شود نقدی است از دیدگاه کلیت و می‌تواند وحدت نظریه و عمل را ایجاد کند، کنش مورد نظر لوکاچ کنش انقلابی است. چرا بورژوازی نمی‌تواند به خودآگاهی برسد؟ چون رهیافت آن کسب نفع خود به زیان اکثریت جامعه است.

مارکسیسم ساختارگرا

مارکسیسم ساختارگرا قائل به مرگ سوژه است به این معنی که ما خالق کنش خود نیستیم. این نظریه به رغم مفید بودن در سطح کلان ، در سطح خرد کارایی خود را از دست می‌دهد. منشاء آن فرانسه و برجسته‌ترین شخصیت آن لویی آلتوسر است.شکل پیچیده از مارکسیسم ساختارگرا به منظور مقابله با دو قضیه تکوین یافت که برچسب‌های اراده‌گرایی و اقتصادگرایی را بر خود دارند. مارکسیسم ساختارگرا یک نظریه فراگیر است اما در انتقال به سطح خرد شکست می‌خورد.

دو معیار آلتوسر برای محک یک نظریه: 1. باز بودن یک نظریه 2. ترتیب تبیین کنندگی مفاهیم مندرج در نظریه. نظریه علمی در تولید موضوع‌های نظری دارای انسجام عقلانی و منطقی است.

مفاهیم بنیادی نظریه آلتوسر: کردار: به کنش انسانی البته با کنار گذاشتن قصد و انتخاب اطلاق می‌شود. هر کردار از سه عنصر مواد خام، وسایل تولید و محصول تمام شده تشکیل شده است همه کردارها بر کردار اقتصادی بنا می‌شود. از تفاوت‌های مهم او و ساختارگرایان ارتدکس‌تر این است که او در مقابل قواعد دگرگونی با نوعی فکر علیت کار می‌کند. اوسطوح سیاسی و ایدئولوژیک را صرفا محصول سطح اقتصادی نمی‌داند بلکه برای هر یک از آنها موجودیت خاص خود را قائل است که به شکلی پیچیده به هم وابسته‌اند،؛ همچنین او فرایندهای علی را دوسویه می‌داند. او در تکامل درونی یک جامعه یک سطح یا سطوح بخصوصی را مهم‌تر می‌داند.

زحمت‌کش و غیر زحمت‌کش: در فئودالیسم ارباب فئودال و غیر زحمت‌کش دهقان است. در سرمایه‌داری غیر زحمت‌کش مالک کارخانه و رحمت‌کش کارگر است.  

 نوشته شده توسط قاسم ابراهیمی پور در دوشنبه 86/1/20 و ساعت 8:38 صبح | نظرات دیگران()