مصاحبه بنده با سایت شبستان

 لینک اصلی مطلب

افراط و تفریط در عمل به آموزه‌های دین باعث انحرافات اجتماعی می شود.

اجتماعی: پژوهشگر حوزه دین با تاکید بر اینکه اسلام دین سختی نیست، افراط و تفریط در عمل به آموزه‌های دینی را از عوامل بروز انحرافات اجتماعی خواند.

حجت‌الاسلام حسین‌علی زاهدی‌پور، پژوهشگر حوزه دین در پاسخ به این سؤال که چه عواملی در ایجاد انحرافات اجتماعی و کج‌روی رفتاری نقش دارد؟، به خبرنگار شبستان گفت: تعریف مصطلح انحراف یا ‌کج‌روی رفتاری در جامعه‌شناسی عبارت است از رفتاری که از هنجارهای پذیرفته شده در سطح گسترده تخلف می‌کند علاوه بر این عدم انطباق رفتار با ارزش‌ها و الگوهای موجود جامعه نیز کج‌روی رفتاری نامیده می‌شود.

حجت‌الاسلام زاهدی‌پور اظهار کرد: از دیدگاه اسلام هر نوع عمل یا کنش مربوط به تمایلات و رفتارهای اجتماعی که برخلاف اصول، ارزش‌ها و هنجارهای اسلامی است، انحراف تلقی می‌شود.

وی ابهام در هنجارها را یکی از زمینه‌های انحرافات اجتماعی ذکر کرد و ابراز داشت: جامعه‌شناسان، از جمله دورکیم ابهام در هنجارها را یکی از عوامل بی‌هنجاری تلقی کرده‌اند، در جامعه بی‌هنجار افراد به آسانی قادر نیستند که رفتارهای الگومند و صحیح داشته باشند. بر همین اساس چنین جامعه‌ای زمینه‌ قوی برای رشد انحراف را خواهد داشت.

این استاد حوزه و دانشگاه خاطر نشان کرد: به عنوان مثال حجاب ارزشی است که قواعد و هنجارهای رفتاری خاص خود را دارد. این در حالی است که نهادها و سازمان‌های فرهنگی تلاش چندانی را برای معرفی و ترویج هنجارهای مربوط به آن انجام نمی‌دهند، از این رو بسیاری از زنان جامعه به روشنی علم به حد و مرز و کیفیت حجاب ندارند و در همین راستا، آموزش و ترویج هنجارها و ارزش‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

این جامعه‌شناس، ضعف در هنجارها را یکی دیگر از عوامل ایجاد کننده انحرافات اجتماعی دانست و عنوان کرد: وقتی هنجارها توانمندی لازم را نداشته باشند، افراد آنها را در خدمت خود نمی‌بینند، در نتیجه برای خود هنجار تعریف می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه هنجارهای برآمده از دین ضعف ندارند، یادآور شد: گاهی در جامعه اسلامی فرهنگ‌سازی مطابق اسلام صورت نمی‌گیرد، به عبارت دیگر هنجارهای حاکم مطابقت کامل با ارزش‌های دینی ندارد و این بدان دلیل است که هر چیزی که صرفاً ساختار بشری داشته و از علم الهی دور شود،‌ دچار ضعف و تشتت خواهد شد، در مواردی نیز سعی می‌شود تا فرهنگ از مبانی دین اقتباس شود اما در عمل به دلایل مختلف اقتباس درست شکل نمی‌گیرد.

عدم حاکمیت چارچوب نظری دینی بر علوم انسانی نیز یکی از عوامل مهمی است که این پژوهشگر عرصه جامعه‌شناسی بر آن تأکید کرد و اظهار کرد: در برخی مشاوره‌های روان‌شناختی به زنان متأهل توصیه می‌شود که برای رهایی از مشکلات روانی دوست پسر داشته باشند. همین پدیده است که اسلامی سازی علوم انسانی را بیش از گذشته ضروری می‌سازد.

حجت‌الاسلام زاهدی‌پور از تعارض هنجارها به عنوان یکی دیگر از بسترهای کج‌روی‌های رفتاری نام برد و ادامه داد: اسلام به ذات خود تعارض ندارد زیرا الهی است، خداوند حکیم است و در کارش تعارضی نیست. وجود تعارض هنجارها در جامعه اسلامی به این دلیل است که ما از اسلام قسمتی از هنجارها را می‌گیریم و نه همه آن را، مرزها را مشخص نمی‌کنیم و یا هنجارها را در یک چارچوب اجتماعی اسلامی ارائه نمی‌دهیم.

وی با ذکر یک مثال در مورد علت وجود تعارض در جامعه اسلامی، اظهار کرد: زیبایی‌شناسی در جامعه اسلامی یک ارزش است اما وقتی حد و مرز و کیفیت آراستگی و زیبایی به درستی تبیین نشود،‌ فرد با تعارض هنجار مواجه شده و دچار بی‌حجابی خواهد شد و یا اینکه برخی مردان انتظار این را خواهند داشت که زنان نامحرم، با آرایش‌های خاص زناشویی در جامعه ظاهر شوند و در نمونه‌ای دیگر، مردان در مقابل آرایش‌های خاص همسران خود در جامعه واکنشی نشان نخواهند داد.

این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: برخی از هنجارها با آزادی عمل انسان مخالفت دارد و به همین دلیل افراد از پذیرش آنها سرباز می‌زنند، به عنوان مثال کلاه ایمنی از طرفی برای موتورسواران ایمنی ایجاد می‌کند و از سوی دیگر باعث اذیت‌هایی همچون گرمای شدید در فصل تابستان و محدودیت دید برای راننده می‌شود. اگر اطلاع‌رسانی خوبی در مورد ایمنی این وسیله صورت نگیرد موتورسواران از آن استفاده نخواهند کرد.

حجت‌الاسلام دکتر زاهدی‌پور افراط و تفریط در اجرای آموزه‌ها و دستورات دین اسلام را یکی دیگر از عوامل ایجادکننده انحرافات اجتماعی دانست و گفت: اسلام دین حرج و سختی نیست؛ این در حالی است که بسیاری از سازمان‌های مربوطه به جای اینکه امکانات لازم برای رفاه و آسایش را ایجاد کنند، به افزایش محرومیت‌ها می‌پردازند.

این جامعه شناس تصریح کرد: عدم حاکمیت نگاه فرهنگی به پدیده‌های اجتماعی و انحرافات، یکی از معضلاتی است که در نهادهای فرهنگ‌ساز رسمی وجود دارد، بنابر این بعد از چندین سال صدا و سیما سعی در حل مشکلات ترافیک دارد، در هیچ یک از برنامه‌ها از یک جامعه‌شناس و متخصص فرهنگ که تخصص دینی داشته باشد، دعوت نشده و بیشتر کارشناسان این گونه برنامه‌ها مأموران راهنمایی و رانندگی هستند.

وی خاطرنشان کرد: همان‌گونه که تفریط در آموزه‌های دینی موجبات کج‌روی رفتاری را فراهم می‌کند، افزایش دایره محرمات به صورت سلیقه‌ای موجب می‌شود، افراد در پذیرش مقررات و هنجارها مقاومت کرده و به انحراف کشیده شوند. بر این اساس باید مطابق با احکام اسلام عمل کرد نه بیشتر و نه کمتر.

این جامعه‌شناس از فرهنگ‌سازی منفی به عنوان یکی از بسترهای انحرافات اجتماعی یاد کرد و ابراز داشت: در انحرافات به ویژه انحرافات جنسی، رابطه دختر و پسر مطرح است. فرهنگ اسلام ارتباط غیرضروری مرد و زن نامحرم را نهی کرده است به عنوان مثال دانشجوی دختر باید حتی‌الامکان از همکلاسی دختر خود جزوه بگیرد. این در حالی است که در بسیار از فیلم‌های امروزی، مقوله دوست دختر و دوست پسر که یک مقوله غربی بوده و با روح اسلام منافات دارد، ترویج می‌شود. حال اگر چند فیلم هم ساخته شود که به ترویج مبانی دینی بپردازد، نتیجه مهمی به دست نخواهد داد.

به گفته این استاد حوزه و دانشگاه استفاده نکردن از کارشناسان متخصص دین در فیلم‌ها و یا استفاده از کارشناسانی که دغدغه دین ندارند، موجب فرهنگ‌سازی منفی از طریق رسانه‌ها می‌شود. اگر چه این کارشناسان نیت بد نیز نداشته باشند.

ضعف در خانواده‌ها از دیگر عوامل بسترساز انحرافات اجتماعی است که حجت‌الاسلام دکتر زاهدی به آن اشاره کرد و گفت: یکی از کارکردهای اجتماعی خانواده‌، جامعه‌پذیر کردن فرزندان است که اگر این وظیفه به درستی انجام نشود، موجبات انحراف رفتاری اعضای خانواده فراهم خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه شکل اعلای جامعه‌پذیری عاطفی فرزندان در خانواده محقق می شود، عنوان کرد: والدین نباید وظیفه جامعه‌پذیری فرزندان را صرفاً به عهده آموزش و پرورش بگذارند زیرا فرصت تعامل بین معلم و دانش‌آموز بسیار کمتر از والدین و فرزندان است. علاوه بر این والدین باید با ارزش‌ها و هنجارها به طور کامل آشنا شوند و آنها را به طور دقیق به فرزندان منتقل کنند. در روایات آمده است "ارزش‌های دینی را به فرزندان خود آموزش دهید قبل از اینکه افراد منحرف آنها را دریابند".

پایان پیام/