ـ اصول موضوعه آینده پژوهی:

·   عدمی بودن آینده؛ پس نمی توان آن را مطالعه کرد بلکه ایده هائی را مطالعه می کنیم که جهان آینده را تعریف می کنند.

·   وحدت هستی (ارتباط پیوستاری): ارتباط متقابل همه چیز در جهان؛ عدم امکان درک کامل هر موجودیت منفرد بدون توجه به جایگاه آن در کل هستی (تفکر کل گرا و سیستمی). وحدت هستی، وحدت در زمان و فضاست، پس جهان آینده از درون جهان حال خلق می شود.

·   اهمیت حیاتی زمان: آنچه امروز با آن روبرو هستیم، تدریجاً شکل گرفته است و خلق الساعه نیست. جهانی که ظرف 5 تا 20 سال آینده تجربه می کنیم محصول تصمیم های امروز ماست.

·   اهمیت ایده ها: از آن جا که آینده وجود ندارد، باید آن را ابداع کرد یعنی باید ایده هائی را ساخت و پرداخت که رویدادهای احتمالی آینده را نشان دهند.

ـ فنون و روش های آینده پژوهی:

·   دیده بانی: پایش مستمر تغییرات جهانی در زمینه های مختلف، بر پایه بررسی نظام مند محتوای مطالب روزنامه ها، مجلات، پایگاه های اینترنتی و دیگر رسانه ها، به منظور کشف "سیگنال های تغییر". دیده بانان به جای پایش رویدادها بر پایش روندها یعنی تغییرات مستمر در طول زمان تمرکز می کنند (دیده بان فرهنگی اجتماعی، دیده بان فناوری، و ....).

1.   تحلیل روند: مطالعه یک روند مشخص به منظور کشف ماهیت، علت های بروز، سرعت توسعه و پیامدهای بالقوه؛ (مثل تحلیل روند تغییر شکل عزاداری های مذهبی در ایران)

2.   پایش روند: روندی که در یک بخش خاص اهمیت دارد مثل پایش روندهای مد (برای مصرف کنندگان مدگرا / برای طراحان لباس/ برای نخبگان فرهنگ ساز جامعه و ...)

3.   برون یابی روندها: با داشتن اطلاعات آماری می توان نمودار تغییرات روندها را ترسیم نمود و با ادامه دادن نمودار می توان آن را برون یابی کرد.

·   توسعه و تحلیل سناریو: سناریو نویسی تلاشی است برای تجسم رویدادهای ممکن آینده بر پایه آن چه که می دانیم. سناریوها به ما کمک می کنند تا بفهمیم که نتایج و پیامدهای احتمالی تصمیمی که  اتخاذ می کنیم چه خواهد بود.

·   تحلیل تاریخی: به منظور پیش بینی نتایج و پیامدهای آتی رخدادهای کنونی؛ با این پیش فرض که گاهی تاریخ تکرار می شود. (طرح دیدگاه دینی شیعه پیرامون سنتهای الهی)

·   چشم انداز پردازی: با مرور رویدادهای گذشته، و موقعیت کنونی، می توان چشم اندازی از آینده های مطلوب ایجاد کرد و کوشش نمود تا راه های مشخص و خلاقانه ای را برای شکل بخشیدن به چنین آینده هائی یافت.

ـ مطالعات ترازیابی:

1.      قاعده روی (تقلید)

2.   قاعده شکنی: تجربیات موفق جوامع پیش گام در محور مورد نظر، می تواند الهام بخش باشد اما تعیین کننده سمت و سوی آینده ما نخواهد بود.

مراحل:

ü    شناسائی همه جانبه وضعیت مطلوب

ü    تدوین چشم انداز در بازه زمانی بلند مدت

ü    ارائه تصویری از وضعیت جامعه موجود در همه محورهای مورد مطالعه.

ü  تحلیل فاصله: برآوردهای فاصله بین وضع موجود و مطلوب در هر محور (شناسائی عوامل دخیل و تأثیرگذار بر این فاصله).

ü    تعیین سیاست ها و و راهبردها: اندیشیدن تمهیدات لازم برای کاهش فاصله ها.

ـ تأملات دینی:

مفاد پاره ای از آیات و روایات معطوف به آینده است که می توان آنها را در دو سطح کلان و خرد دسته بندی نمود:

·        سطح کلان

1.     فرجام هستی و اندیشه سرای دیگر.

2.     فرجام بشر  اندیشه تحقق جامعه آرمانی.

·        سطح خرد: سنت  های الهی و اجتماعی

ویژگی های آینده نگری دینی:

ü    تعامل دو سطح کلان و خرد آینده نگری دینی

ü    قطعیت آینده نگری کلان دینی

ü    عدم نفی اراده و ختیار انسان

ü    ارزش شناخت شناسی

ü    برخورداری از گزاره های آگاهی بخش و گزاره های هنجاری

ü    استفاده از روش های متعارف و عصری.

ü    وجه هدایتی آینده نگری در بستر دین.

ـ و سخن آخر آن که:

·        آینده پژوهی، سرشتی اخلاقی دارد و عمیقا مسئولیت آور است (در قبال نسل های آینده).

·        از منظر جامعه شناختی، آینده پژوهی را می توان ابزار هدایت اجتماعی دانست.

·   بهره گیری از آیات و روایات می تواند ما را به سوی نوعی آینده پژوهی مترقی، بالنده و متعالی سوق دهد که می توان آن را آینده پژوهی قدسی نامید. و در این راستا با فرموله کردن "انتظار فرج" در معنای صحیح و سازنده آن، می توان آینده پژوهی قدسی را به مثابه علم الانتظار دانست.

و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین

تهیه و تنظیم:

حمید فاضل قانع

 نوشته شده توسط حمید فاضل قانع در شنبه 86/11/20 و ساعت 1:12 عصر | نظرات دیگران()

کارکرد "آینده پژوهی" در شکل گیری جامعه آرمانی

ـ گذشته رفته است، هرچند که نباید فراموش شود؛ چه بسیار افراد و جوامعی که گذشته هائی درخشان و با عظمت داشته اند لیکن با گرایش به سمت و سوهائی که قاتل آینده بوده است، نه تنها خود، عاقبت به خیر نشده اند که گاه آینده یک جامعه، و یا حتی بشریت را ترور کرده اند.

ـ حال نیز لحظه ای گذرا است، اما هر آنچه در حال می گذرد، آینده را نشانه گرفته است و پیامدهای آن می تواند فرصت ساز یا فرصت سوز باشد. یقیناً نقش نخبگان جامعه در این میان بسیار تأثیرگذار بوده و شعور جمعی آیندگان پیرامون عمل کرد آنان داوری خواهد کرد.ادامه مطلب...

 نوشته شده توسط حمید فاضل قانع در شنبه 86/11/20 و ساعت 1:10 عصر | نظرات دیگران()

در ادامه مباحث جامعه شناسی دین، امروز یک سایت خوب برای آشنایی با آثار وبر خصوصا در حوزه جامعه شناسی دین را خدمت شما معرفی می کنم:

http://www.ne.jp/asahi/moriyuki/abukuma

رهیافت های وبر به دین،

متون وبر درباره دین

و روش شناسی وبر در آثارش، در این سایت موجود است.

امکان جست وجوی موضوعی هم در سایت فراهم است.

 نوشته شده توسط حمید فاضل قانع در دوشنبه 86/8/21 و ساعت 7:46 عصر | نظرات دیگران()

با توجه به اینکه در ترم جاری، درس جامعه شناسی دین را می گذرانیم، از این به بعد سعی می کنم در این زمینه آثاری را به شما معرفی نمایم. نوشتار زیر، مصاحبه ای است در موضوع جامعه شناسی دین که از سوی روزنامه همشهری با دکتر منوچهر آشتیانی صورت گرفته است. دکتر آشتیانی تحصیلات خود را با دو درجه دکتری در جامعه شناسی و  فلسفه به پایان رسانده است. برای دوستان روشن است که ذکر این مصاحبه در وبلاگ، به معنای تایید کامل مطالب آن نخواهد بود. و صرفا برای آشنائی شما با دیدگاه صاحب نظران این عرصه ارائه می گردد.

* جامعه شناسی دین چیست و حدود و چارچوب آن چگونه تبیین می شود؟

در خانواده تقریباً نود رشته ای جامعه شناسی، دو رشته اهمیت بسیار دارد: یکی جامعه شناسی شناخت و دیگری جامعه شناسی دین. متأسفانه هر دو رشته، بیشتر از شاخه های دیگرجامعه شناسی مهجور مانده اند. درباره شاخه های دیگر جامعه شناسی توده عظیمی از کتاب و رساله وجود دارد،امادرجامعه شناسی دین با توقف عجیبی روبه رو می شوید. این کمبود البته دلایل تاریخی دارد. در ایران این کمبود مضاعف است؛ یعنی در ایران، به جز چند کتاب که این اواخر ترجمه شده است، نه فقط کتابی درباره جامعه شناسی دین نداریم ،بلکه هم خیلی دیر وارد بحث مربوط به آن شده ایم و هم خیلی بد و تقلیدی.ادامه مطلب...

 نوشته شده توسط حمید فاضل قانع در پنج شنبه 86/8/17 و ساعت 5:38 عصر | نظرات دیگران()

 با سلام خدمت همه دوستان عزیز

منابع امتحان استاد پارسانیا به شرح زیر می باشد:

            ـ جزوه : رئالیسم انتقادی و حکمت صدرائی

            ـ سه فصل اول کتاب روش در علوم اجتماعی (آندرو سایر)

            ـ مقاله : روش شناسی و اندیشه سیاسی (علوم سیاسی ش 28)

            ـ مقاله : روش شناسی فلسفه سیاسی و علم سیاست (علوم سیاسی ش 22)

به علاوه اینکه هر کدام از دوستان باید کتابی را در حوزه روش، گزارش و نقد نمایند.

اگر غیر از موارد فوق مورد دیگری هم وجود داشته باشد دوستان اعلام نمایند.

 نوشته شده توسط حمید فاضل قانع در شنبه 86/4/23 و ساعت 6:34 عصر | نظرات دیگران()

در تاریخ 10/05/2007 کنفرانس «‌اسلام و دمکراسی‌» در برلین، با حضور جمعی از نخبگان و شخصیّت‌های علمی و سیاسی، اجتماعی، مقامات کشوری اعضای پارلمان آلمان اهالی مطبوعات و سفرا و دیپلمات‌های مقیم آلمان برگزار شد.

در این کنفرانس، آقای سیدعباس حسینی قائم مقامی،رئیس مرکز اسلامی‌ هامبورگ، در  تبیین رابطه اسلام و دمکراسی یادآور شد:ادامه مطلب...

 نوشته شده توسط حمید فاضل قانع در جمعه 86/3/18 و ساعت 12:2 عصر | نظرات دیگران()

 «عباس زریاب خویی» از چهره های برجسته دانشگاهی بود که هم سابقه تحصیلات حوزوی داشت و هم در دانشگاه های خارج و داخل درس خوانده بود و تدریس کرده بود. از شاگردان فروزانفر و نفیسی بود و تقی زاده او را به کتابخانه مجلس آورد. زریاب چندین کتاب تألیف و ترجمه کرد؛ بعد از انقلاب هم با دایره المعارف بزرگ اسلامی و نیز دانشنامه جهان اسلام همکاری می کرد. مدتی پیش از درگذشت وی که در بهمن 1373 رخ داد،  آقای میرزا صالح مصاحبه ای مفصل با وی کرده و دیدگاه های او را به همراه برخی از خاطراتش در کتابچه ای با عنوان «گفت و گو با دکتر عباس زریاب خویی» توسط نشر فرزان منتشر کرد. در این کتاب نکات و خاطرات جالبی درباره تاریخ ایران، مشروطه، مصدق، حوزه های علمیه و خصوصا وضعیت فلسفه و عرفان در نظام حوزوی ایران وجود دارد. شاید در میان آنها بخشی که در اینجا انتخاب کرده ام، از اهمیت بیشتری برخوردار باشد که مربوط به مقایسه ای میان نظام آموزشی حوزه های علمیه با دانشگاه های ماست:ادامه مطلب...

 نوشته شده توسط حمید فاضل قانع در شنبه 86/2/22 و ساعت 11:20 صبح | نظرات دیگران()

پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با همکاری مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، همایش ابن‌خلدون و دنیای معاصر را برگزار می‌کنند.

در این همایش که به‌مناسبت ششصدمین سال درگذشت ابن‌خلدون، تاریخ‌نگار، اقتصاددان و جامعه‌شناس مسلمان برگزار می‌شود، جمعی از استادان تاریخ، جامعه‌شناسی، فلسفه، علوم سیاسی و اقتصاد، به بحث درباره افکار و اندیشه‌های ابن‌خلدون و ارتباط آن با مسائل و مشکلات جامعه معاصر می‌پردازند.

این همایش روزهای 23 و 24 اردیبهشت 1386 در تالار ابن‌خلدون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار خواهد شد. علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر با دبیرخانه همایش با شماره‌های 88983178 الی 80 و نیز 88850053 تماس بگیرند.ادامه مطلب...

 نوشته شده توسط حمید فاضل قانع در پنج شنبه 86/2/20 و ساعت 10:39 عصر | نظرات دیگران()

با سلام خدمت همه دوستان، خصوصا رفقای همگروه جامعه شناسی

امروز می خوام دو وبلاگ از رفقای عزلت گزیده خودمون رو بهتون معرفی کنم

که ترجیج دادن تنهائی و به دور از های و هوی گروهی فعالیت نمایند

می توانید به اینجا  و  اینجا  مراجعه کنید؛ تواضع رو می بینین؟

برای یار بهشت نشین و دوست صداقت منش خودمون آروزی موفقیت دارم.

 نوشته شده توسط حمید فاضل قانع در پنج شنبه 86/2/20 و ساعت 8:54 عصر | نظرات دیگران()

بسمه تعالی

یکی از اهداف ایجاد این وبلاگ، آن بود که برخی از کارهای مربوط به دوره آموزشی دوستان گروه جامعه شناسی، از قبیل مقالات، ترجمه ها و گزارشهایی از کتب مورد مطالعه، در آن قرار گیرد تا مورد استفاده تمام دوستان گروه و احیانا دیگر بازدیدکنندگان این وبلاگ نیز قرار گیرد. در این راستا گزارشی از کتاب «انسان اجتماعی» دارندورف را به همه دوستان و خصوصا استاد گرامی جناب آقای دکتر رضایی تقدیم می دارم، که می توانید آن را در ادامه مطلب مطالعه نمائید.

ادامه مطلب...

 نوشته شده توسط حمید فاضل قانع در چهارشنبه 86/1/8 و ساعت 1:5 عصر | نظرات دیگران()